بحث بین موافقان و مخالفان طب سنتی همچنان ادامه دارد اما نقطه اشتراک رویکرد دو طرف، لزوم توجه به پزشکی مبتنی بر شواهد و علمی کردن طب سنتی است. این برنامه پرسشگر شبکه آموزش سیما به ابعاد و زوایای طب سنتی در کشورمان پرداخت.
به گزارش سلامت نیوز دکتر زهره الهیان، رییس فراکسیون طب سنتی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در طول طبابت با اساتیدی برخورد کردم که مطالعاتی در طب سنتی داشته اند، گفت: از ابتدای ورود به مجلس، ضرورت وجود فراکسیون طب سنتی برای سیاستگذاری، قانونگذاری و نظارت در این حوزه وجود دارد؛ چراکه طب ایرانی، ظرفیت عظیم تاریخی 7 هزار ساله است که در طی نسل های گذشته به ما رسیده و بخشی از علم پزشکی و سلامت است که می تواند مکملی برای طب مدرن باشد.
وی افزود: طب ایرانی در سازمان جهانی بهداشت با تلاش وزارت بهداشت و دفتر طب ایرانی و مکمل این وزارتخانه، ثبت شده است. مجلس، جایگاه قانونگذاری و نظارت است و در این حوزه نیز داشته های طب سنتی می تواند درمان با هزینه و عوارض جانبی کمتر و اثرگذاری بیشتر داشته باشد و در بند 12 سیاست های کلی سلامت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نیز بر ادغام طب سنتی با طب کلاسیک در نظام سلامت در حوزه آموزش، درمان، پژوهش و ارائه خدمات تاکید دارد.
مطالبه ما ارتقای ساختار طب ایرانی است
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: مطالبه ما از سوی فراکسیون طب سنتی از وزارت بهداشت، ارتقای ساختار طب ایرانی بوده است چون تا ساختار ارتقا نیابد و به معاونت تبدیل نشود، تلاش اثرگذاری در ادغام طب ایرانی در نظام سلامت، نخواهیم داشت. در حوزه نظارت هم باتوجه به فضای نابسامان و اینکه هر کس خودش را مدعی طب سنتی بداند در حالیکه طب ایرانی مورد تاکید، علمی و آکادمیک است، مشکلاتی وجود دارد.
الهیان با بیان اینکه ایجاد معاونت طب ایرانی و مکمل در هیات دولت مصوب شده است، گفت: ایجاد این ساختار هم در بدنه وزارت بهداشت و هم در مجلس، مخالفانی دارد و برخی اختلاف دیدگاه ها هم وجود دارد اما سازمان امور استخدامی از نظر محدودیت ساختاری، ایجاد معاونت طب ایرانی و مکمل در وزارت بهداشت را هنوز نپذیرفته است.
وی در پاسخ به یکی از مهمانان برنامه که گفته بود ما نمی فهمیم داشته های طب سنتی چیست، گفت: این مشکل از ساختار نظام سلامت است که نتوانسته ایم برای یک دانشجوی پزشکی عمومی، دوره هایی را بگذاریم که آموزه های این دانش تاریخی را فرا بگیرند. ابن سینا جمله معروفی دارد و می گوید «چه کج راهه می روند آنان که می پندارند پیشینیان شان چیزی نمی دانسته اند.».
الهیان با بیان اینکه منکر دانش و علم روز دنیا نیستیم، گفت: یکباره از یک ظرفیت تاریخی 7 هزار ساله خودمان به عنوان طب ایرانی، منقطع شده ایم در حالیکه 100 سال پیش هانری فیلد از برادرزاده خودش می خواهد و می گوید شاه ایران و شاه ترکیه می خواهند بساط علمی که تا کنون داشته اند را جمع کند و به ایران برو آن علم را فراگیر و ذخیره کن. آن فرد به شهرهای مختلف ایران می رود و تجربیات خود را مکتوب می کند که کتاب آن در حال ترجمه است.
این نماینده مردم در مجلس تاکید کرد: گسست تاریخی بین طب ایرانی و مدرن به خاطر تفکر غرب گرا در کشورمان ایجاد و تصور شد که دانشمندان و پیشینیان ما هیچ چیزی نمی دانستند و ما می خواهیم یک سازه جدید ایجاد کنیم. زمانی در شبه قاره، کتب پزشکی به زبان فارسی نگارش می شد و این اشکال از نظام سلامت است که در پزشکی عمومی، هیچ جایی برای طب ایرانی نداریم.
طب ایرانی باید در مسیر آکادمیک و منطقی احیا شود
وی با انتقاد از آشفتگی موجود که حاصل از فعالیت برخی افراد تحت عنوان طب اسلامی است، یادآور شد: علت آن، نبود ساختار در وزارت بهداشت برای نظارت بر فضای آشفته کنونی است که هر کس خود را مدعی بداند. در مسیر آکادمیک و منطقی، طب ایرانی باید احیا شود اما اینکه هر کسی مدعی طب سنتی و ایرانی است و به خودش اجازه می دهد در امور درمان دخالت کند به این خاطر است که در وزارت بهداشت، اجازه نداده اند، ساختار مناسبی وجود داشته باشد.
رییس فراکسیون طب سنتی مجلس تاکید کرد: اگر قرار است درمان بر اساس آموزه های طب سنتی انجام شود، باید بر اساس استانداردها و مبتنی بر شواهد باشد و الان طب سنتی آکادمیک کشورمان، از فیلتر مبتنی بر شواهد گذشته است و توانسته ایم رتبه چهارم تولید علم دنیا در این حوزه را داشته باشیم؛ خیلی از مقالات علمی کشورمان بر اساس کارآزمایی های بالینی است که به آزمایش گذاشته شده است.
الهیان افزود: مجله ای در فرهنگستان علوم پزشکی کشورمان که یک نهاد آکادمی هر کشور است، وجود دارد که همه مقالات مرتبط با طب سنتی در آن چاپ می شود. تدابیری در طب سنتی حتی در اصول تغذیه داریم که از بیماری های مختلف از جمله قلبی و عروقی، پیشگیری می کند و برخی افراد مخالف طب سنتی، نسبت به آنها بی توجه هستند.
وی تصریح کرد: برخی افراد از فضای آشفته و بدون نظارت طب سنتی در کشورمان، سوء استفاده و کاسبی می کنند و در وزارت بهداشت، ساز و کاری نداریم که بر این فضا، نظارت کند چون عده ای از اساتید و جامعه پزشکی، در برابر طب سنتی مقاومت کرده و اجازه نداده اند ساختار طب سنتی، ارتقا پیدا کند تا بتواند برای بهبود وضعیت، نظارت کند.
رتبه چهارم ایران برای تولید علم در حوزه طب مکمل در جهان
دکتر حسین رضایی زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به ورود طب سنتی به دانشگاه های علوم پزشکی از 16 سال پیش تا کنون، گفت: احیای طب ایرانی، مسلتزم برخی اتفاقات است که خوشبختانه دستاوردهای بزرگی در این حوزه داشته ایم. در دو سال گذشته بر اساس رتبه بندی جهانی، ایران رتبه چهارم تولید علم در حوزه طب مکمل را بدست آورده است و رتبه های اول تا سوم، مربوط به چین، هند و آمریکا است.
وی از فعالیت 8 دانشکده طب سنتی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور خبر داد و گفت: در مجموع 21 دانشکده و گروه طب ایرانی و مکمل در سطح کشور فعال هستند و فرصت بسیار خوبی در حوزه پژوهش و تولید علم در حوزه طب ایرانی وجود دارد. در دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیش از 80 درصد از مقالاتی که در مجلات خارجی منتشر شده، مربوط به مطالعات کارآزمایی های بالینی است که برخی نیز منجر به محصولات و دارو از سازمان غذا و دارو شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، روند رشد علمی در حوزه طب ایرانی را مثبت ارزیابی کرد و افزود: شرط ورود به رشته طب سنتی، فارغ التحصیلی در رشته های پزشکی یا داروسازی است و این افراد با دانش نوین کاملا آشنا و مسلح به ابزارهای تشخیصی، درمانی و دارویی پزشکی جدید هستند. بالای 90 درصد از پایان نامه های دانشجویان طب سنتی، دو استاد راهنما دارد که الزاما استاد اول یا دوم از متخصص های طب رایج و جدید هستند.
رضایی زاده تاکید کرد: طب ایرانی آکادمیک در فضای دانشگاهی، احیا می شود و همه کارآزمایی های بالینی در این حوزه، تابع قوانین موجود علمی دنیا و متدلوژی روز است که برای آن کد اخلاق دریافت می شود و نتایج آن، مستند و مورد پذیرش معتبرترین مجلات علمی دنیا است.
وی با اشاره به یادداشت های متعدد دکتر زمانی در مخالف با طب سنتی در طول 16 سال گذشته، گفت: هنوز تعریف دقیقی از سوی وی در مورد طب سنتی ندیده ام. بنده هم پزشک هستم و به فضایی که بابت آن قسم خورده ام، پایبند هستم اما نمی دانم تعریف وی از طب سنتی چیست و هر روز یک کلمه و واژه و درددل، نگاشته می شود.
رضایی زاده تاکید کرد: دکتر زمانی گفت که اکثریت جامعه پزشکی با طب سنتی مخالف هستند اما باید پرسید این اکثریت را چه کسی تعریف کرده است؟ آنهایی که ما با آنها مقاله می نویسیم چه کسانی هستند؟ استاد تمام ها و استاد راهنماها که پایان نامه ها را تایید می کنند و در دانشگاه های علوم پزشکی کار می کنند، چه کسانی هستند؟ آیا این افراد هم مخالف هستند؟ وقتی پژوهش بر اساس متدلوژی ثبت شده در سامانه های کارآزمایی بالینی داخل و خارج از کشور انجام می شود، دچار سوگیری نیست. پزشکی مبتنی بر شواهد برای نقد همین پزشکی، ایجاد شد و باید برای طب سنتی هم از آن استفاده کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران از رشته طب سنتی به عنوان رشته ای وزین و متقن یاد کرد و گفت: این رشته، علمی، آکادمیک، اخلاق مدار و پژوهش محور است و با استفاده از ابزارهای پژوهش مبتنی بر شواهد، کار می کند بنابراین کسی نمی تواند بنده را متهم به تضاد منافع کند که در این صورت، همه تحقیقات پزشکی در کشور، مشمول این موضوع است. آیا همه 45 تولید علمی دکتر زمانی در سامانه علم سنجی کشور، دچار بایاس و سوگیری است؟
وی با اشاره به انتشار مقاله ای از سوی دکتر حقدوست در مجله پایش، گفت: در این مطالعه که در سال 87 چاپ شده، 66 درصد از مردم تهران از طب سنتی استفاده می کرده و یا به آن علاقه مند بوده اند در حالیکه دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران سال 86 تاسیس و سال 91، فارغ التحصیل داشته است. بنابراین توجه، نیاز و علاقه مندی مردم نسبت به طب سنتی وجود داشته است.
هدف ادغام طب سنتی در نظام سلامت است
رضایی زاده با بیان اینکه یک نفر کتاب هاریسون را می سوزاند اما یک نفر ممکن است چندین کار دیگر کند، گفت: این همه خطاهای پزشکی داریم، آیا رییس دانشکده پزشکی در مورد آنها پاسخگو است؟ سیستم نظارتی وجود دارد که این خطاها را بررسی می کند. در کتاب هاریسون در پارت دهم و قسمت 482 در مورد طب مکمل، سخن گفته است. در دانشگاه، باید موارد مختلف را آزمون و پژوهش کنیم.
وی با تاکید بر اینکه در دنیا تمام دولت ها برای توسعه آکادمیک و منطقی طب های مکمل ورود کرده اند، افزود: با چین، هند و کره جنوبی در این زمینه، کاری نداریم اما در پارلمان انگلستان، تاکید می کنند که اگر مردم به سمت طب های مکمل گرایش دارند، پزشک و دانشجوی پزشکی باید اصول آن را فرا بگیرد و بتواند بیماران را راهنمایی کند. چرا از سال 2004 در 23 دانشگاه بزرگ آمریکا، آموزش دو واحد آشنایی با طب مکمل، اجباری شده است؟ الان سه سال است که به دانشجویان پزشکی در کشورمان اصول طب ایرانی آموزش می دهیم و برای ما عجیب است که هر زمان بحث های مربوط به توسعه علمی و منطقی طب ایرانی مطرح می شود، فضای رسانه های خارجی فارسی زبان که هیچ نسبتی با کشورمان ندارند، گرم می شود؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با انتقاد از اینکه برخی پزشکان در فضای مجازی، زالو درمانی را معادل با ویزیت پزشک عمومی دانسته اند، گفت: زالو درمانی در طب سنتی را می توان با تعرفه نوار مغزی و فلان آزمایش غیرضروری هم می توان مقایسه کرد. در آمریکا از سال 1998 به دنبال مصوبه مجلس، یکی از 27 موسسه NIH مربوط به طب مکمل بوده است و الان رتبه سوم جهان در تولید علم طب سنتی و 142 میلیون دلار، امسال بودجه دارد.
وی ادامه داد: هدف ما در دانشگاه، ادغام طب سنتی در نظام سلامت است. از سال 2000 در کاخ سفید، کمیسیون سیاستگذاری طب مکمل تشکیل شده که 40 عضو این کمیسیون موظف شده اند به دولت بگویند چه اقدامی باید انجام دهند. بر اساس آمار، 28 درصد از مردم آمریکا، طب مکمل را به صورت روتین و پزشکان آمریکایی هم مبتنی بر شواهد، از طب مکمل استفاده می کنند.
جامعه پزشکی اجازه نمی دهد طب سنتی علمی و قابل نظارت شود
رضایی زاده با بیان اینکه 26.6 درصد از مردم آمریکا نسبت به طب مدرن در بیماری های سخت درمان، رویکرد منفی دارند، گفت: در حوزه درمان سرطان، 92 درصد از بیماران از یکی از انواع طب مکمل در طول درمان استفاده می کنند و بیش از 78 درصد از این بیماران، به پزشکان چیزی نمی گویند و حدود 80 درصد از پزشکان، اگر توسط بیمار مورد سوال واقع شوند که یک داروی سنتی استفاده می کنم، قادر به پاسخگویی نیستند چون در این مورد، آموزش های لازم را ندیده اند. مقصر این موضوع، ما جامعه پزشکی هستیم که اجازه نمی دهیم طب سنتی علمی و قابل نظارت شود.
وی با اشاره به سختگیری زیاد سازمان غذا و دارو برای داروهای گیاهی، گفت: در سازمان غذا و دارو، اداره کل فرآورده های سنتی، گیاهی و طبیعی فعال است که طبق استانداردهای بین المللی و سختگیرانه تر از بسیاری از کشورها از جمله سوییس، مجوز ارائه می شود و تخصص داروسازی سنتی در کشور وجود دارد که به تداخلات و همپوشانی داروها می پردازند. داروهای متعددی در کشور تولید و تجازی شده که به طور میانگین، کارآزمایی بالینی آنها 10 سال طول کشیده و از سازمان غذا و دارو با تمام سختگیری ها، مجوز گرفته و یک مورد از آنها توسط دکتر ملک زاده، رونمایی شده است.
دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه اکثریت جامعه پزشکی با مفهوم طب سنتی و ایرانی، مشکل دارند، گفت: طب سنتی را نمی فهمیم که چیست. سنت های طبی مانند سردی و گرمی در خانواده ها وجود داشته و همه از آن می گفتند اما طب سنتی که معروف شده، دست ساز و از چندین دوره قبل در وزارت بهداشت، تصمیم گرفته شد که دانشکده ها و پژوهشکده هایی برای تحقیق در مورد مسائل طب سنتی، راه اندازی شود.
وی ادامه داد: دانشکده های طب سنتی بجای تحقیق، به آموزش مشغول شدند. در شهر تهران وقتی طب سنتی را جستجو می کنید، ویزیت و تجویز دارو دارید. دانش، بین المللی است اما دانش های موازی مربوط به قرن 19 است که برخی از جامعه شناسان و فلاسفه معتقد بودند که هر کشوری می تواند برای خودش، یک دانش اختصاصی داشته باشد و این رویکرد دیگر وجود ندارد و امروزه دانش بین المللی، مسلط است.
زمانی تصریح کرد: هیچ فرد یا گروهی، دانش موازی برای خودش ندارد که تحقیقات اختصاص یافته به آن دانش هم وجود ندارد. 40 سال است که پزشک هستم و مدت زیادی در دورافتاده ترین روستاها، خدمت کرده ام از تاسیس بخش نورولوژی و آموزش ده ها دستیار که متخصص مغز و اعصاب هستند اما در تمام این دوران، هیچ چیزی از سنت هایی که ادعا می شود طب سنتی است، ندیده ام. در گایدلاین های بین المللی پزشکی که امتحان می گیریم حتی یک مورد از داروهایی که متعلق به طب ایرانی باشد، وجود ندارد.
سازمان جهانی بهداشت برای طب مکمل، گایدلاین دارد
این متخصص مغز و اعصاب با بیان اینکه دانش مدرن، هیچ تعصبی در مورد هیچ موضوعی ندارد، گفت: دانش مدرن در مورد اینکه ذهنیت ما در تحقیقات دخالت داشته باشد، سختگیری دارد. در بسیاری از مناطق دنیا مردم از نظر اقتصادی، دسترسی به طب مدرن را ندارند؛ کشور خودمان را با آنها مقایسه نمی کنم اما در رشته مغز و اعصاب، خودمان را با جامعه ای مقایسه می کنم که سکته حاد مغزی را در 6 ساعت اول در بسیاری از بیمارستان های شان، درمان می کنند.
وی ادامه داد: وقتی داشتیم در مورد آگاهی بخشی در مورد لزوم رسیدگی به وضعیت بیماران دچار سکته حاد مغزی در سه ساعت اول می کردیم، متوجه شدیم برخی گروه ها در مورد زالو در درمان سکته مغزی تبلیغ می کنند. آیا درمانی در طب سنتی وجود دارد که در مراجع طب مدرن وجود داشته باشد که به دانشجویانم آموزش نداده باشم؟ سازمان جهانی بهداشت برای طب مکمل، گایدلاین دارد چون این سازمان، جهانی است و باید در مورد هر چیزی، گایدلاین داشته باشد اما به هیچ وجه نمی گوید که یک کشور برای یک داروی خاص، تحقیقات خودش را داشته باشد. با تحقیق بر روی بیماری ها مشکلی نداریم اما باید تمام اصول و استانداردها رعایت شود و محقق نسبت به نتیجه آن، ذهنیت نداشته باشد.
زمانی با بیان اینکه کل طب مدرن از طب سنتی برآمده است، گفت: یک فیلتر بین المللی به اسم طب بر مبنای شهود وجود دارد که باید از آن فیلتر عبور کند. فیلتر خاص برای طب سنتی در هر کشوری وجود ندارد و گایدلاین هایی که به دانشجویان آموزش می دهیم، بین المللی هستند اما هر داروی ثابت نشده ای استفاده شود، قوانین خاص خودش را دارد.
این پزشک متخصص گفت: در دانشکده پزشکی وقتی دانشجویان آموزش می بینند، محدوده اختیارات آنها برای عمل به آموزش هایی است که فرا گرفته اند و فتوا برای قبول یک روش درمانی ندارند و دانشکده ها هم از دیرباز آکادمیک بوده است. دغدغه بنده از طب سنتی، سست شدن بنیان های علم و آسیب به علم مدرن است.
وی ادامه داد: حمایت های دولت از گسترش طب سنتی در سالهای اخیر خیلی بیشتر شده است اما نوعی بی تفاوتی در افراد علمی نسبت به طب سنتی ایجاد شده است. دانشگاه قبل از آموزش، باید ایمان و اعتقاد به آموزش را یاد بدهد. افرادی به ما مراجعه می کنند که تحصیلات دانشگاهی دارند و بجای درمان واقعی، از درمان های غیرعلمی استفاده کرده اند که این خلا، طب رایج و بحران طب مدرن است. بهترین پزشکان ما در حال مهاجرت به خارج از کشور هستند و روز به روز اعضای هیات علمی، کم می شوند.
زمانی تاکید کرد: برای ابن سینا احترام زیادی قائل هستم و بخش های زیادی از مجلدات قانون ابن سینا که چندین جلد است را مطالعه کرده ام به هیچ وجه دستورالعمل های کتاب قانون برای درمان دارویی مردم، کاربرد ندارد بلکه بسیار خطرناک و حتی حرام هم است اما جایگاه ابن سینا، بسیار والا است که نوعی طبقه بندی برای بیماری ها را ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه بخشی از مردم نسبت به مدرنیته، تردید و مخالفت دارند، گفت: برخی بیماران پارکینسون، در برابر مصرف دارو، مقاومت دارند؛ وقتی بیمار پارکینسون را ویزیت می کنم همان چند ثانیه اول متوجه می شوم اما سایر وقتم صرف متقاعد کردن برای مصرف دارو می شود. در چنین شرایطی که برخی افراد ذهنیت مناسبی نسبت به دارو و درمان رایج ندارند و با مدرنیته مشکل دارند، حتما به درمان و داروهای جایگزین رجوع می کنند.
سلب مسئولیت: منبع این مطلب این سایت بوده و باز نشر توسط سایت مدیک بلاگ بر مبنای تایید بر محتوای آن نمی باشد.
